شناسایی و مقایسه ترکیب های موجود در اسانس اندام هوایی و بذر bunium cylindricum (boiss. & hohen.) drude و bunium rectangulum boiss. & hausskn.

جنس bunium با نام فارسی زیره در ایران 14 گونه دارد. اغلب این گیاهان دارای غده زیرزمینی بوده و در دامنه های کوهستانی و اراضی زراعی می رویند. تنها گونه شناخته شده جنس زیره در ایران که جایگاه ارزشمندی در صادرات و صنایع داخلی دارد b. persicum است که اسانس آن حاوی کومین آلدئید و آلدئیدهای ترپینن می باشد. در این تحقیق به منظور تعیین نوع و درصد ترکیب های موجود در اسانس اندام هوایی و بذر b. cylindricum (boiss.& hohen.) drude و b. rectangulum boiss.& hausskn.، این گیاهان از رویشگاه طبیعی خود جمع آوری شده و پس از خشک کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب استخراج گردید. اجزای تشکیل دهنده اسانس ها، با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (gc) و کروماتوگراف گازی متصل شده به طیف سنج جرمی (gc/ms) شناسایی شدند. 17 ترکیب در اسانس اندام هوایی b. cylindricum شناسایی شد که اجزای اصلی جرماکرن d (2/31%)، دیل آپیول (9/26%)، ترانس-کاریوفیلن (1/11%)، جرماکرن b (1/7%) و ترپینولن (6/5%) بودند. همچنین 20 ترکیب مختلف در اسانس بذر b. cylindricum مورد شناسایی قرار گرفت. ترکیب های عمده این اسانس دیل آپیول (8/25%)، ترانس-کاریوفیلن (4/15%)، گلوبولول (2/12%)، اسپاتولنول (2/7%) و جرماکرن d (6/6%) بودند. 7 ترکیب مختلف در اسانس گل b. rectangulum مورد شناسایی قرار گرفت که ترکیب های عمده آن دیل آپیول (8/81%) و جرماکرن d (3/11%) بودند. همچنین 11 ترکیب در اسانس بذر b. rectangulum شناسایی شد که ترکیب های اصلی دیل آپیول (3/63%)، جرماکرن d (4/22%) و ترانس-کاریوفیلن (1/5%) بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که گرچه اسانس هر دو این گونه ها حاوی مقادیر بالایی از ترکیب های سسکوئی ترپنی است اما بین نوع و میزان این ترکیب ها در اسانس دو گونه و همچنین اسانس اندام های مختلف اختلافاتی وجود دارد.